Het zwenkt en het wendt

Het draait, het keert, het knikt en het vindt. Het mechanische geluid verraadt dat het zwarte koppie aan de gele arm geen ziel heeft. Maar de vloeiende bewegingen doen bijna anders vermoeden. Met bewondering kijken de bezoekers - uit heel Europa - naar een staaltje technologische vooruitgang: een lasrobot voor het spoor.  

Het Railcenter in Amersfoort, waar de spoorsector opleidt, simuleert en kennis uitwisselt, staat twee dagen in het teken van deze belangrijke innovatie. Het prototype van Robel Rail Automation wordt bekeken door topbestuurders, directeuren, ingenieurs en vakmensen. Allemaal nieuwsgierig naar wat de lasrobot al kan en welke problemen hij gaat oplossen. De aankondiging wekt ook wel verwachtingen. Dit stukje techniek kan (in de toekomst) defecten in spoorstaven en wissels meten, frezen, lassen en slijpen. Het verlicht het zware werk van de spoorwegvrouw of -man.  

Enthousiasme en energie

Die belofte zorgt voor enthousiasme en energie in het gebouw van Railcenter. Er staat iets nieuws te gebeuren en dat is in gezamenlijkheid gegaan. Normaal gesproken hebben spoorbeheerder ProRail, fabrikant Robel Rail Automation en aannemers VolkerRail en Strukton Rail ietwat uiteenlopende belangen. Maar nu presenteren ze tijdens deze demonstratiedagen met trots deze lasrobot. Want het gaat bijdragen aan een gedeeld doel: het spoor in optimale conditie houden.

De lasrobot draait ondertussen stoïcijns zijn rondjes boven een stukje spoor. Het zwenkt en wendt, duikt naar beneden en richt zich op. De lasrobot biedt een innovatieve oplossing voor het repareren van beschadigingen, zoals scheuren in spoorstaven en wissels. Waar dit werk nu handmatig door lassers wordt uitgevoerd, neemt de robot het zware handwerk - met constante kwaliteit -  in de toekomst misschien over. Dit vermindert niet alleen de fysieke belasting van lassers, maar zorgt ook voor een meer betrouwbaar spoor.

Robotisering in het spoor

Patrick Emmel, projectcoördinator bij ProRail, kijkt tevreden toe. De spoorbeheerder stimuleert robotisering, vertelde hij eerder al, om in te spelen op de toenemende uitdagingen op het gebied van spooronderhoud. Het werk neemt toe, terwijl de beschikbare tijd om onderhoud uit te voeren steeds schaarser wordt en het aantal gekwalificeerde lassers afneemt. "Er is steeds meer werk en minder tijd, terwijl het aantal vaklieden afneemt", zegt hij. "We moeten nadenken over hoe we het onderhoud en herstel van het spoor in de toekomst op peil kunnen houden."

Zoiets zegt ook Jeroen Smulders, systeemspecialist bij ProRail. "Een van de belangrijkste problemen die we tegenkomen, is de beschikbaarheid van lassers. Door de aanstaande pensionering van veel lassers en de zware omstandigheden van het vak, zoals het werk dat vaak 's nachts wordt uitgevoerd, is het steeds lastiger om nieuwe vakmensen aan te trekken."  

Nijpend tekort

Met de lasrobot willen ProRail en aannemers de werkdruk verlagen, de fysieke belasting voor de lassers verminderen en een oplossing bieden voor het nijpend tekort aan gekwalificeerde vakmensen. "Op een beurs in 2022 zagen we de demonstratie van de lasrobot, waarna we in gesprek gingen met Robel Automation en de Nederlandse onderhoudsaannemers Strukton en VolkerRail." vertelt Jeroen. Deze ontmoeting vormde de aanleiding voor verdere gesprekken over de uitdagingen in de spoorsector. Maar de doorontwikkeling ging niet vanzelf. Jeroen stuitte op verschillende uitdagingen.

"Dat zat vooral in het meekrijgen van diverse betrokken partijen. Iedereen werkt volgens de reguliere procedures, maar innovatieve ontwikkelingen passen daar vaak niet makkelijk in." Het zoeken naar manieren om de innovatie toch te integreren in de bestaande werkwijzen vereiste intensieve samenwerking en veel creatief denkwerk, zegt hij. "Een andere uitdaging was het beheren van de scope, de tijd en de budgetten, waar we vooraf geen directe inspraak in hadden," vertelt Patrick. Technisch gezien was het ook complex: "Het was een hele klus om de juiste parameters en materialen voor de herstellassen in de wisselpuntstukken te vinden."  

Passie voor oplossingen

Patrick en Jeroen zijn zichtbaar trots op wat er nu bereikt is. Dat komt door de passie om oplossingen te vinden. En: "We hebben volgehouden. Innovaties zoals deze vallen vaak buiten de gebruikelijke kaders, waardoor de eerste reactie meestal is: ‘Nee, kan niet’. Maar door in gesprek te gaan, niet op te geven, collega’s te zoeken die erin geloven, en vooral door te volharden, is het uiteindelijk gelukt," zegt Jeroen.

ProRail speelt een cruciale rol in het faciliteren van innovatie in de spoorsector. "We zorgen ervoor dat testen mogelijk zijn en werken actief aan het wegnemen van barrières, omdat baanbrekende ontwikkelingen voor startups in deze sector bijzonder uitdagend zijn," vertelt Thijs Cloosterman, programmamanager innovatie en ontwikkeling bij ProRail, na de demonstratie. "Daarom noem ik innoveren in de spoorsector ook wel eens ‘spelen in de Champions League van innovatie’."

Overtuiging en flexibiliteit

Het was een uitdaging die ze succesvol zijn aangegaan. En zoals zo vaak bepaalt de weg ernaar toe het resultaat. Patrick daarover: "Het enthousiasme van alle medewerkers en de goede onderlinge samenwerking tussen de vier partijen was echt bijzonder, vooral omdat het niet vanzelfsprekend is om op deze wijze samen te werken." Door het delen van kennis en ervaring ontstond er volgens hem een hecht team dat gezamenlijk de focus hield op het behalen van de gestelde doelen. "De samenwerking tussen de verschillende partijen verliep zeer goed, en iedereen deelde zijn expertise," zegt Patrick.

“Veel lof voor het team van Robel Rail Automation, dat werkelijk dag en nacht en in de weekenden heeft doorgewerkt voor dit prachtige resultaat,” aldus Ivan Shevtsov, een collega van Jeroen die erbij is komen staan. Het doorzettingsvermogen van het team was essentieel voor het succes. Jeroen voegt toe: "De strakke planning, het behalen van deadlines en de succesvolle organisatie van de demonstratiedagen laten zien hoeveel toewijding en samenwerking nodig waren. Een innovatie als deze vraagt om constante overtuiging en flexibiliteit, omdat het vaak buiten de standaardprocessen valt. Dankzij de gezamenlijke focus en de steun van collega’s hebben we deze mijlpaal bereikt."