De dienstregeling is meer dan een race tegen de klok
Nieuws
“De meeste treinen in Nederland rijden op tijd. Gelukkig maar, want het treinverkeer gaat alleen maar toenemen”, zegt Vincent Weeda, verkeersanalist bij ProRail. “De afgelopen jaren is de punctualiteit fors gestegen. Nog nooit was die zo hoog. En áls een trein te laat is, dan komt dat meestal door iets onverwachts, bijvoorbeeld een spoorloper of een storing. Aan de dienstregeling ligt het meestal niet meer. Al kan die bij goederenvervoer en spoorwerkzaamheden nog wel wat beter.”
Naar elkaar wijzen
Vijftien jaar geleden was het echt anders. Vincent: “Zestien procent van de treinen was minstens drie minuten te laat. En voor de oorzaak wees iedereen naar elkaar. ProRail heeft toen een afdeling opgezet om te onderzoeken waar vertragingen precies door komen.” Dit Prestatie Analyse Bureau is ook elk jaar betrokken bij het maken van de nieuwe dienstregeling.
“We onderzoeken waar problemen kunnen ontstaan en dragen oplossingen aan om die te vermijden. Door betere software kunnen we inmiddels steeds beter inzoomen en onderzoeken. De dienstregeling is realistischer geworden, waardoor het aantal vertragingen bij reizigerstreinen is gehalveerd. De dienstregeling van het goederenverkeer vraagt meer onderzoek. Daar werken we hard aan.”
-
Vincent Weeda, verkeersanalist bij ProRail -
![Stationsklok]()
Stationsklok -
![Vertreksein op Utrecht Centraal]()
Vertreksein op Utrecht Centraal -
![Stationshal en vertrektijden]()
Stationshal en vertrektijden
De computer vertelt niet alles
“Meten is weten”, zegt Vincent. “Op onze afdeling staan de hele tijd computers te ratelen. Alle treinbewegingen worden vastgelegd en opgeslagen. Zo weten we bij een probleem hoe de seinen stonden en welke snelheid de trein had.” Maar de computer vertelt niet alles. Dus luisteren Vincent en zijn collega’s ook naar de ervaringen van de mensen uit de operatie. “Machinisten en treinverkeersleiders kennen de praktijk. Zij signaleren vaak als eerste dat ietsniet goed gaat. En regelmatig pak ik ook zelf de trein voor veldwerk. Rijdt ‘ie ergens onverwacht langzaam of duurt een tussenstop te lang? Die praktijkwaarnemingen zijn heel belangrijk.”
Drie keer tien seconden sneller
Bijvoorbeeld tussen Emmen en Zwolle, waar de machinisten van Arriva vonden dat ze op drie stations te lang stil stonden. Passagiers waren al lang uit- en ingestapt, maar het sein om verder te rijden bleef rood. Eerst moest de verderop gelegen overweg sluiten. “Na een paar telefoontjes was het geregeld en sloten de slagbomen daar zo’n tien seconden sneller. Zonder de dienstregeling aan te passen, wonnen we in totaal een halve minuut. Dat is heel gunstig voor de dagelijkse punctualiteit ”, aldus Vincent.
Als een trein te laat is, dan komt dat meestal door iets onverwachts, bijvoorbeeld een spoorloper of een storing.
Race tegen de klok
Vincent is anders gaan denken over ‘op tijd’ en ‘te laat’. “Vroeger streefde ik naar de hoogste punctualiteit. Nu houd ik ook rekening met andere belangen zoals korte reistijden en veiligheid.” Op sommige trajecten voelen machinisten elke dag een race tegen de klok. Vincent: “In dat geval hebben we in de dienstregeling iets over het hoofd gezien. Dan kun je niet zeggen dat ze maar een beetje moeten doorrijden. Dat is niet veilig en gaat bovendien ten koste van het energieverbruik. In deze gevallen moeten we de dienstregeling veranderen. En in sommige gevallen zelfs iets aan het spoor doen.”
Minder ingewikkeld en efficiënter
Ook bij de aanpassingen aan het spoor denkt het Prestatie Analyse Bureau mee, zoals bij de ‘ontvlechting’ van de sporen in Utrecht vijf jaar geleden. Vincent vertelt: “Utrecht was jarenlang een bottleneck waar veel oponthoud ontstond. Door de sporen parallel te leggen en het aantal wissels te verminderen, lopen de treinen nu sneller voorgesorteerd binnen. Dat werkt geweldig. Utrecht is één van de meest punctuele knooppunten van het land geworden. De situatie werd daar minder ingewikkeld en tegelijkertijd efficiënter. Als nu op één spoor een probleem ontstaat, blijven op de andere sporen de treinen volgens dienstregeling rijden.”
De dienstregeling van het goederenverkeer vraagt meer onderzoek. Daar werken we hard aan.
Automatische treinen
Vincent is trots op wat hij en zijn collega-analisten in vijftien jaar hebben bereikt. “Onze lange adem is meer dan beloond. Maar er is nog genoeg te doen. En we kijken alvast vooruit. Zo zijn we betrokken bij proeven met automatische treinen. Daarin wordt de machinist ondersteund door een soort automatische piloot. Die berekent steeds hoe snel de trein moet rijden om op het volgende station precies op tijd aan te komen. De gedachte is dat treinen dankzij die nauwkeurigheid dichter achter elkaar en dus vaker kunnen rijden. Zo zal het spoor beter benut worden. Proeven in de Betuwe en Groningen leveren tot nu toe interessante gegevens op. Het is mooi om aan zulke innovaties mee te werken.”
Duurzame mobiliteit
Bij ProRail kijken we altijd vooruit. Om mensen, steden en bedrijven op een duurzame manier en innovatieve oplossingen met elkaar te blijven verbinden. Wil jij hieraan meewerken? Kijk eens op werkenbijprorail.nl. Vincent is deze week ook te volgen via het Instagramaccount van ProRail.
Duurzame mobiliteit
Bij ProRail kijken we altijd vooruit. Om mensen, steden en bedrijven op een duurzame manier en innovatieve oplossingen met elkaar te blijven verbinden. In de serie Duurzame mobiliteit vertellen onze collega's wat zij doen om dit mogelijk te maken.