Duurzame en modulaire gevelontwerpen voor spoorgebouwen

Aantrekkelijke ontwerpen

In totaal staan er zo’n 1500 zogeheten railgebonden gebouwen langs het spoor in Nederland. Deze technische gebouwen zorgen ervoor dat het treinverkeer veilig kan rijden. Er zijn gebouwen die zorgen voor stroom op de bovenleiding, andere zorgen weer voor het aansturen van de wissels en seinen. Veel van deze gebouwen zijn komende jaren aan vervanging toe. ProRail wil de vernieuwing van deze gebouwen duurzaam en flexibel aanpakken, en wil dat de gebouwen een aantrekkelijk en hoogwaardig ontwerp krijgen dat goed past in de (natuurlijke) spooromgeving.

Eerste prototypen dit jaar klaar

ProRail en Bureau Spoorbouwmeester werken al enkele jaren aan deze ontwikkeling naar duurzame en circulaire railgebonden gebouwen. In mei 2024 zal in Den Haag Noord het ontwerp van studio Marco Vermeulen gerealiseerd worden bij het eerste modulaire en circulaire Onderstation van ProRail.

Met de selectie van de gevelontwerpen van twee nieuwe architectenbureaus zetten we een belangrijke stap naar het realiseren van zeer duurzame en klimaatneutrale gebouwen. Eind van dit jaar zullen eerste prototypen van de drie nieuwe ontwerpen klaar zijn. De ontwerpen worden opgenomen in een ontwerpcatalogus, die ingezet wordt bij de aanbesteding van de vernieuwing van de railgebonden gebouwen langs het spoor.

Minimalistisch en groen

In het winnende voorstel van bureau cepezed ‘minimalistisch en groen’ is het materiaalgebruik teruggebracht tot een minimum. Het gebouw leent zich voor plantengroei en gaat op in het omliggende landschap. De gevelplanten zorgen voor verkoeling, vullen de plaatselijke ecologie aan, en bieden vogels en insecten een schuil- en nestelplek. Ze vormen bovendien een natuurlijke barrière tegen graffiti. Op hoogstedelijke plekken kan het extra groen de hittestress verminderen.

Het modulaire gevelsysteem bestaat uit geüpcyclede steigerbuizen in combinatie met zonnepanelen op de dakrand. De elementen zijn vervangbaar en uitwisselbaar en heeft één gangbare productiemaat, wat voor efficiëntie zorgt. Het regenwater wordt opgevangen met een mossedumdak. Dit draagt bij aan de duurzaamheid en zorgt voor een gelijkmatige waterafgifte naar omliggend terrein.

Hout het Simpel

Het eerste winnende voorstel van Superuse is een schoolvoorbeeld van ontwerpen met restmateriaal. Met deze toepassing laten we zien hoe onregelmatige stukken een geheel vormen.  Het ontwerp geeft vrijheid voor het verzamelen van hout in diverse maten en vormen, waarbij een simpel ontwerpprincipe zorgt voor eenheid, ritme en rust. Zo ontstaat een beeld van een wolk in het landschap. Het ruimschoots aanwezige geplatoniseerde hout, afkomstig uit Noord-Europese bossen, heeft minimale impact op het milieu en garandeert een levensduur van 50 jaar met weinig onderhoud.

One of a Kind

Het tweede winnende ontwerp van Superuse is een stoer en vriendelijk ontwerp. Met elke contourplaat, die uniek is qua structuur, krijgt elk onderstation een eigen karakter, met bijzondere patronen en schaduw door de dag. De platen zijn restproducten uit de staalindustrie. Met het gebruik van de contourplaten hebben wij een hoge kwaliteit materiaal zonder het delven van nieuwe grondstoffen. De platen kunnen drager zijn voor groeiende planten, wat helpt om de biodiversiteit te vergroten in het gebied van het onderstation. Zo ontstaan spontane verblijfsplekken voor dieren en insecten.