Eerste resultaten proeven tegen spoortrillingen

Hinder verkleinen

Vanaf 2021 voert ProRail in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen met kennispartners als TNO, Deltares en TU Delft de Innovatieagenda Bronaanpak Spoortrillingen (IBS) uit. In de IBS werkt ProRail samen met andere partijen aan oplossingen in de spoorbaan en aan de treinen om de hinder te verkleinen.

Ondanks dat er geen wettelijke normen voor trillingen door trein­verkeer zijn, zoals bij geluid, wil ProRail met de resultaten van het onderzoek uitspraken kunnen doen over het effect van deze maatregelen tegen trillingen. ProRail kan de resultaten van de eerste proeven en metingen nu delen.

Alternatieve overwegen

In Dorst hebben we gekeken naar de effecten van een ander type overweg, die tussen de sporen geplaatst wordt in plaats van onder de sporen. Een traditionele overweg bestaat uit een betonnen plaat met sleuven waarin de spoorstaven liggen op ingegoten rubber (een ‘Harmelen overweg’). Bij de alternatieve overweg blijven de sporen gewoon liggen op dwarsliggers in het ballastbed en bestaat de overweg uit rubberen delen die tussen de sporen geplaatst worden. De trein “voelt” zo minder van de overgang van normaal spoor naar spoor van de overweg. Dit leidt tot minder trillingen.

Het verschil tussen de spoorwegovergangen is vergeleken door middel van een praktijkproef. Hoewel de langdurige metingen nog tot de zomer doorlopen, laten de eerste metingen een substantiële afname van de trillingen zien. De eerste analyse geeft aan dat de trillingen met 50 procent worden verminderd met deze overweg. Het gebruik van de alternatieve overweg laat een dusdanige verbetering zien dat ProRail direct gestart is een notitie toe te voegen aan onze ontwerpvoorschriften waarbij we aan aannemers de voorkeur aangeven om gebruik te maken van dit type overwegen.

Ook kijken we waar projecten reeds gepland zijn voor het vernieuwen van overwegen of we hierbij ook de alternatieve variant kunnen inpassen. Tot slot wordt op de Brabantroute en de Bentheimroute gekeken of enkele overwegen versneld vervangen kunnen worden in verband met de tijdelijke omleidingen van het goederenvervoer van de Betuweroute door werkzaamheden aan het spoor in Duitsland.  

Under Sleeper Pads

In Oisterwijk en Zevenaar onderzochten we of Under Sleeper Pads (USP), rubberen ‘kussentjes’ onder de betonnen dwarsliggers, kunnen bijdragen aan het terugdringen van trillingen. Door deze rubberen platen worden de trillingen naar de omgeving gedempt. We hebben twee proefvakken aangelegd met daarin dwarsliggers met USP’s in Oisterwijk en in Zevenaar. De resultaten van de proef werden gecombineerd om zo een uitspraak te kunnen doen over hoe effectief USP’s kunnen zijn om trillingen tegen te gaan.

Uit de metingen blijkt dat USP’s vooral effect hebben boven de 30 (goederentrein) tot 40 Hz (reizigerstrein). Deze trillingen zijn alleen dicht bij het spoor waarneembaar en nemen snel af als de afstand tot het spoor groter wordt. Ze hebben dus alleen een gunstig effect voor bewoners die dicht rond het spoor wonen in woningen die gevoelig zijn voor deze hoogfrequente trillingen. Vanaf ongeveer 40 meter tot het spoor en verder is het effect verwaarloosbaar.

De USP’s zijn effectiever op een stijvere bodem van bijvoorbeeld zand dan op een slappe bodem van klei of veen. Door het gebruiken van onderstoppen in combinatie met de USP’s kan dit effect nog wat worden vergroot. ProRail zal de resultaten van deze proef gebruiken om bij infraprojecten USP’s beter af te kunnen wegen als trillingsmaatregel. Voor een bredere toepassing zal, net als met de overige resultaten van praktijkproeven uit de IBS, samen met het Ministerie beoordeeld worden waar USP’s in de toekomst ingezet kunnen worden om trillingsreductie te bereiken.