ICT : Communicatie
Om treinen veilig te laten rijden moeten de juiste mensen altijd contact met elkaar kunnen hebben. Als dat niet kan, dan moeten we (in een uiterst geval) het treinverkeer stilleggen omwille van veiligheid. Daarvoor heeft ProRail grote communicatiesystemen: SpoorWeb, GSM-R en ASTRIS.
SpoorWeb
Waar rijdt welke trein? En als er wat mis gaat: wie moet dan wat doen? Op die vragen is SpoorWeb ingericht. Het is een door ProRail ontwikkeld communicatiesysteem waarin we met eigen medewerkers, vervoerders, gemeenten en ook politie, brandweer en ambulance informatie uitwisselen.
Incident op de kaart
Gebeurt er niks bijzonders, dan is het stil in SpoorWeb. Het systeem is zo ingericht dat bij incidenten álle nodige partijen zo goed en snel mogelijk te kunnen reageren.
Incidenten komen eerst binnen bij de Meldkamer Spoor, via een belletje. Na de melding geeft de meldkamer in SpoorWeb aan waar een probleem is. Dat is meteen zichtbaar op een kaart. Het systeem vraagt, afhankelijk van het type incident, om extra informatie: hebben we te maken met gevaarlijke stoffen? Een persoon? Andere bijzonderheden? Al die informatie verwerkt SpoorWeb in ‘actielijstjes’ met acties voor de juiste contacten: treinverkeersleiding, incidentenbestrijders, vervoerders en hulpdiensten. Als het nodig is vult de Meldkamer handmatig nog wat informatie aan
Dan bel je toch gewoon?
Een storing in het communicatienetwerk van het spoor kan niet ‘even’ worden overgenomen door de privételefoons van machinisten en verkeersleiders te gebruiken. Het probleem is dat in een noodsituatie de alarmsystemen ook niet werken, die gaan ook via GSM-R. Soms moeten we dus beslissen in zo’n geval het treinverkeer stil te leggen.
In actie
En dan, met één druk op de knop, krijgt iedereen te zien wat hij moet doen. In de app ziet de dichtstbijzijnde ploeg incidentenbestrijders waar die naartoe moet, de vervoerder welke treinen hinder ondervinden en politie of brandweer waar ze ter plaatse moeten. In SpoorWeb is zichtbaar welke acties van ieders actielijst zijn voltooid en wanneer een incident dus weer is opgelost. Ook belangrijk: SpoorWeb geeft een prognose van de oplostijd. Informatie die gebruikt wordt om reizigers zo goed en snel mogelijk te informeren.
Eigen GSM-netwerk
Wist je dat ProRail een eigen GSM-netwerk heeft? Het heet het Global System for Mobile Communications – Railway: GSM-R. Zo zorgen we ervoor dat het mobiele telefoonverkeer tussen treindienstleiding, treinbestuurder en machinist niet afhankelijk is van het gewone GSM-netwerk. GSM-R maakt ook deel uit van ons treinbeveiligingsnetwerk ERTMS. Daarover lees je hier meer.
Leren van incidenten
ProRail gebruikt data uit SpoorWeb ook om van incidenten te leren, vertelt Paul van Asten, manager incidentenregie bij ProRail. “We zoeken naar verbanden tussen incidenten. Zo onderzoeken we of we maatregelen kunnen nemen om die in de toekomst te voorkomen. Schermen plaatsen bijvoorbeeld. Ook ‘ziet’ het systeem nu welke incidentenbestrijders beschikbaar en het dichts bij een incident zijn. Want een boom op het spoor, dat blijft gebeuren. Maar wij zorgen ervoor dat die sneller weg is.”
Complexe berekeningen
Een ander heel belangrijk communicatiesysteem dat ProRail zelf ontwikkelt en onderhoudt, is ASTRIS: Aansturing en Statusmelding van de RailInfraStructuur. Het is een zwaar beveiligd systeem dat ervoor zorgt dat we seinen en wissels kunnen bedienen.
ICT is heel belangrijk voor een veilige treinenloop. Een trein van A naar B laten rijden lijkt namelijk heel simpel, maar om alle treinen op het Nederlandse spoor in een dienstregeling te krijgen, zijn heel complexe berekeningen nodig. Voor dat deel van de planning gebruiken we planningssysteem Donna. Welke afstand in tijd en ruimte moeten treinen innemen om ze veilig te laten rijden? Hoeveel kunnen er waar rijden? Wanneer plannen we het slimst werkzaamheden in? Hoe willen we dat dit er over twintig jaar uitziet? Berekeningen die daarvoor nodig zijn worden zoveel mogelijk geautomatiseerd.
Samenspel tussen mens en computer
De basisspelregels voor de treinenloop zitten in het planningssysteem, maar dagelijks moeten daar dingen in worden aangepast. Omdat een lading vertraagd in Rotterdam aankomt bijvoorbeeld en een goederenvervoerder over drie dagen met vijftig wagons richting Duitsland wil rijden. Die wordt er bijgepland. Dat is handwerk. Mens en computer zoeken zo samen naar de beste oplossing op het spoor.