De opgave : Knelpunten en knooppunten
De grootste stations van Nederland die in de afgelopen jaren zijn verrezen zijn stuk voor stuk visitekaartjes voor NS en ProRail. Denk aan Utrecht Centraal, Rotterdam Centraal, Den Haag Centraal, Station Arnhem, Breda. Het zijn de meest zichtbare tekenen van de groei op het spoor. Maar er is meer nodig om de groei van Nederland bij te houden.
Woningen
Er zijn meer woningen nodig. En als die er staan, moeten de treinen 30 tot 40 procent meer reizigers aankunnen dan nu. Het betekent dat we de komende twintig jaar de spoorcapaciteit op bijna alle lijnen moeten vergroten, met het Europese digitale spoorsysteem ERTMS, maar ook met zeker veertig middelgrote tot kleine treinstations.
Rol van corona
Ondanks de terugval door corona zal volgens onze specialisten en onafhankelijke partijen het personenvervoer over weg en spoor al snel toenemen tot ongekende hoogten. Daarop bereidt ProRail zich nu samen met alle maatschappelijke partners voor, door plannen te ontwikkelen en te prioriteren.
Als we ons door corona laten leiden, kan Nederland op termijn niet meer voldoen aan de vraag naar mobiliteit, huisvesting, economische ontwikkeling en duurzaamheid.
OV-knooppunten
In tientallen gemeenten verrijzen compleet nieuwe stations, zoals Dordrecht Leerpark, of moeten we hele stations opnieuw inrichten om verschillende vervoersstromen beter samen te brengen, zoals in Den Bosch, Nijmegen en Eindhoven. Ook op kleinere stations moet veel gebeuren, zoals in Franeker, waar we het perron moeten verlengen en verbreden. Dat is vanwege de technische complicaties (verplaatsen spoortracé en brug) een complexe, tijdrovende operatie.
Voorbeeldstation
Een voorbeeld van een station dat al is ingericht op de toekomst, is het enkele jaren geleden geopende Lansingerland-Zoetermeer, tussen Utrecht en Den Haag. Dit station doet dienst als knooppunt waar auto, trein, lightrail, fiets en bus samenkomen, midden in het Groene Hart. Dit soort knooppunten maakt het mogelijk het (OV-)verkeer meer te spreiden. Dat helpt tegen filedruk en drukte op stations.
Zo brengen we het openbaar vervoer naar de haarvaten van Nederland, een schaalsprong dus in aantallen reizigers, maar ook in kwaliteit en bereik.
Uitdaging in Den Bosch
Den Bosch heeft een van de grootste uitdagingen in Nederland. Het is een populair overstappunt, en een plek waar veel mensen komen voor een dagje historische binnenstad, een ziekenhuisbezoek of een theatervoorstelling. Het heeft daarnaast een belangrijke, regionale functie. Ook zal het station mee moeten gaan in de grote gebiedsontwikkeling rondom het stationsgebied.
Complicerende factoren is het snelgroeiende aantal reizigers op het station doordat de stad veel toeristen trekt en doordat er weinig ruimte is om uit te breiden. Dat is bij meerdere stations het geval.
Prioriteiten stellen
Om deze enorme ontwikkeldruk het hoofd te bieden werkt ProRail samen met gemeenten, provincies en het rijk. Soms is ProRail de ‘trekker’, zoals in Den Bosch, soms zijn gemeenten dat (Franeker) en soms provincies (Dordrecht Leerpark). Op al die plekken gaat het om investeringen waarover op korte termijn afspraken moeten worden gemaakt om onze maatschappelijke doelen te halen.
De komende jaren zullen we daarin moeten prioriteren om de samenleving inzicht te bieden in de keuzes die we moeten maken.