ProRail rondt onderzoek brand goederentrein Etten-Leur af

Stroom op de draad

Omdat de bovenleidingdraad nog onder spanning stond, vlogen de auto’s op de trein in brand. De draad brak op een plek waar een onjuiste noodreparatie aan de bovenleiding was uitgevoerd. Door schakelhandelingen op het Operationeel Besturingscentrum Infra (OBI) werd er weer stroom op de kapotte draad gezet. Bij het uitvoeren van deze handelingen ging een schakelaar kapot, waardoor de stroom niet meer afschakelde en nog 18 minuten door de kapotte draad liep. Dit falen kon niet worden opgemerkt op het bedieningscentrum en verergerde de brand.

Uiteindelijk verwoestte de brand 42 auto’s en vier wagons. Tussen Breda en Roosendaal was twee dagen geen treinverkeer mogelijk als gevolg van de herstelwerkzaamheden. ProRail heeft na dit incident gecontroleerd of er nog meer van zulke reparaties aan de bovenleiding zijn uitgevoerd. Waar nodig zijn vervolgens herstelwerkzaamheden uitgevoerd. Daarnaast is onderzocht waardoor deze reparatiemethode konden worden toegepast. De werkwijze voor bedieningsdeskundigen op het OBI is aangepast zodat het bijschakelen van stroom in zulke gevallen pas gebeurt na contact met een treindienstleider.

Tijdlijn

Op woensdag 14 september 2022 rijdt om 13.04 uur een trein van DB Cargo richting Roosendaal met bestemming Vlissingen Sloehaven. Deze trein bestaat uit 25 wagons met hybride auto’s. Net voorbij overweg Vossendaal in Etten-Leur breekt de rijdraad van de bovenleiding. De stroomafnemer van de trein raakt in de bovenleiding verstrikt. Hierdoor wordt de bovenleidingdraad over een lengte van 800 meter meegetrokken door de trein. De draad komt op de wagons en auto’s terecht. Op drie plaatsen ontstaat brand doordat de bovenleidingdraad tijdens de breuk nog onder spanning staat. Door kortsluiting of overbelasting schakelt de hoogspanningsinstallatie automatisch af.

Op dat moment krijgt op het OBI een medewerker van ProRail een signaal op zijn werkplek dat de bovenleiding is uitgeschakeld. De directe oorzaak van deze uitschakeling kan de medewerker niet zien. Een stroomuitval door overbelasting is op die locatie niet ongebruikelijk, bijvoorbeeld wanneer twee goederentreinen vlak achter elkaar rijden en te veel vermogen vragen van het elektriciteitsnetwerk. Om problemen door zulke overbelasting te voorkomen, schakelt het beveiligingssysteem de toevoer van stroom af.

De medewerker op het OBI neemt aan dat er sprake is van overbelasting en hij probeert de elektrische bedrijfsvoering te herstellen. In zijn systemen ziet hij vervolgens dat de bedrijfsvoering hersteld is. Er staat weer spanning op de kapotte rijdraad. De spanning schakelt daarna niet meer automatisch uit omdat tijdens deze handeling een bovenleidingschakelaar kapot ging waardoor de beveiliging niet werkt. Het gevolg is dat nog achttien minuten lang stroom blijft lopen. Dit zorgde ervoor dat de brand groter werd. Toen de brandweer ter plaatse kwam, werd op zijn verzoek een groter gebied door OBI spanningsloos geschakeld en ging de stroom van de kapotte bovenleiding af.

Onderzoek en maatregelen

Uit het onderzoek blijkt dat de bovenleiding brak op een punt waar eerder een spoedreparatie was uitgevoerd. Deze reparatie was nodig, omdat er slijtage was ontstaan aan de bovenleiding. Als een bovenleiding dun wordt, is de kans op breken groter. Een gebroken draad zorgt voor hinder voor treinverkeer. De rijdraad werd door het plaatsen van een zogenoemde ‘bijdraad’ tijdelijk gerepareerd omdat de vervanging van de rijdraad al gepland was. Het plaatsen van bijdraden is niet meer toegestaan, omdat deze reparatiemethode tot grotere schade en meer hinder leidt op het moment dat de draad daar toch breekt. Bovendien is er dan een verhoogd risico dat die bijdraad wordt meegesleept door de stroomafnemer van de trein.

Nieuwe afspraken

Om de toepassing van het plaatsen van bijdraden in de spoorbranche te voorkomen heeft ProRail in onderhoudscontracten vastgelegd welke methodes zijn toegestaan bij reparatie aan bovenleidingen. De naleving van deze afspraken controleren we periodiek. Na dit incident zijn de contracten en herstelwerkzaamheden direct gecontroleerd.

Schakelhandelingen die de medewerker van het OBI uitvoert op basis van procedures worden periodiek geëvalueerd en zo nodig geactualiseerd. Medewerkers van het OBI zullen voortaan altijd eerst contact leggen met de treindienstleider in het getroffen gebied voor ze eventuele stroomherstelwerkzaamheden uitvoeren.