Veilig werken : Kwartshoudende ballast

De stenen onder dwarsliggers en spoorstaven noemen we ballast. Deze stenen zijn van cruciaal belang voor de veiligheid en betrouwbaarheid van het spoor. Ballast zorgt ervoor dat de krachten in en op het spoor afgedragen worden naar de ondergrond en het zorgt voor een goede afwatering. Het biedt ook weerstand aan grote krachten die ontstaan als spoorstaven warm worden en uitzetten in de zomer. Ballast voorkomt dan zogenoemde spoorspattingen.

Bescherming voor spoorwerkers

De stenen die worden verwerkt tot ballast, bevatten vaak kwarts. Dat is een veelvoorkomend mineraal in de aardkorst. Kwarts is op zich niet schadelijk voor de gezondheid, maar wanneer spoorwerkers met kwartshoudende materialen aan de slag gaan, is het belangrijk dat beschermende maatregelen genomen worden. Want in de stof die door schuren, slijpen, boren of verplaatsen vrijkomt, kunnen namelijk heel kleine kwartsstof-deeltjes zitten. Die kunnen in de longen terechtkomen; ze zijn 'respirabel'. Wie langdurig en onbeschermd werkt met kwartshoudende materialen, wordt blootgesteld aan deze kwartsstof. Dan is er een risico op ernstige gezondheidsproblemen, zoals stoflongen of longkanker.

Spoorwerkers kunnen tegen dit risico beschermd worden door stofvorming tegen te gaan. Nathouden van ballast helpt goed. Ook moeten spoorwerkers een ‘persoonlijk beschermingsmiddel’, bijvoorbeeld een stofmasker dragen.  

Kwartsloze ballast 

Het is beter is het te werken met een steen die geen kwarts bevat. Dit noemen we kwartsloze ballast. In 2021 is ProRail begonnen met een stapsgewijze introductie van ballast zonder kwarts. Bij het gebruik van deze stenen lopen spoorwerkers bij ballastwerkzaamheden geen risico op blootstelling aan respirabel kwartsstof. Kwartsloze stenen die aan onze strenge eisen voor ballast voldoen zijn schaars. Voorlopig is er onvoldoende kwartsloze ballast beschikbaar voor álle werkzaamheden die we uitvoeren. Daarom gebruiken we de kwartsloze ballast die er is, op plekken waar spoorwerkers het meeste risico lopen: in tunnels en onder overkappingen.

Het aanbod van kwartsloze ballast neemt gelukkig elk jaar toe. Daardoor kunnen we steeds meer werkzaamheden buiten tunnels ook ‘kwartsloos’ uitvoeren. Onze ambitie is om uiteindelijk alleen nog maar kwartsloze ballast toe te passen, we verwachten dat dit in 2028 het geval zal zijn.

Beperking van stofvorming

Kwartsloze ballast bevat weliswaar geen kwarts, maar er komt wel veel stof vrij als ermee gewerkt wordt. Dit is ook ongezond voor spoorwerkers. Daarom blijft het belangrijk om maatregelen te nemen die stofvorming beperken. Met deze maatregelen worden spoorwerkers beschermd tegen het inademen van (fijn) bouwstof. Onze aannemers kunnen gebruikmaken van de Stofarme Lostrein. ProRail is samen met aannemers op zoek naar innovaties die stofvorming bij werkzaamheden beperken en naar slimme oplossingen die spoorwerkers goed beschermen.

Omwonenden en passanten van werkzaamheden

Soms maken mensen zich zorgen als ze in de buurt van ballastwerkzaamheden zijn geweest. Of wanneer er bij voorbereiding van werkzaamheden ballastdepots worden ingericht waar ze vlakbij wonen of werken. Goed om te weten dat onze aannemers zijn geïnstrueerd om stofvorming zoveel mogelijk te voorkomen. Ook goed om te weten: De risico’s van respirabel kwartsstof gelden voor mensen die beroepsmatig lange tijd intensief worden blootgesteld aan stof waarin kwartsdeeltjes zitten. Onderzoeken wijzen uit dat passanten/omstanders/omwonenden geen gezondheidsrisico lopen. Hoewel onze werkzaamheden stof kunnen veroorzaken, is het niet de bedoeling dat omwonenden of passanten daar veel hinder van ondervinden. Klachten over werkzaamheden van ProRail kunnen altijd bij ons gemeld worden.