Een circulair spoor: de columns : De markt op zijn kop
Kent u die van die twee wissels in Driebergen-Zeist? Die zouden we tijdens werkzaamheden voor het prachtige nieuwe stationsgebied enkele jaren geleden netjes ontmantelen en dan proberen ergens anders te hergebruiken. De wissels konden we nog prima op een andere plek neerleggen, maar door de gewijzigde lay-out van de sporen waren ze in Driebergen-Zeist niet meer nodig.
Door: Hans van Leeuwen, CFO bij ProRail.
Het was een mooi plan, maar het ging in rook op. De treinvrije periode was te kort om de wissels er netjes uit te krijgen. En daarmee gingen de wissels van ‘prachtig 100 procent hergebruik’ naar laagwaardig schroot.
Om eerlijk te zijn was het ook nog een flinke uitdaging geweest om de wissels ergens anders in het Nederlandse spoornetwerk te gebruiken. We hebben strenge veiligheidseisen en ontwerpvoorschriften en die vinden we essentieel. Dus je kunt niet zomaar ergens een door de leverancier refurbished wissel neerleggen. We zijn er dus nog niet.
Toch zullen we eraan moeten geloven.
Als we echt toe willen naar een circulair systeem, dan betekent dat allereerst je eigen spullen zo veel mogelijk hergebruiken. Dus als iets uit het spoor komt, jezelf eerst afvragen: wat is de restlevensduur? Is die nog tientallen jaren? Dan is het zonde om weg te gooien. Daarmee besparen we veel geld en CO2. Win-win zou je zeggen, maar door onze eigen strenge regels is dat hergebruiken zo makkelijk nog niet. Hergebruiken moet je op dit moment echt willen, het komt je niet aanwaaien. En dus zijn we afhankelijk van individuen die intrinsiek gemotiveerd zijn om zo veel mogelijk te hergebruiken. Gelukkig zijn die mensen er - en daar zijn we trots op.
Zoals in ons gebied Randstad Noord (Noord-Holland, Flevoland en Utrecht), waar onze vakspecialist Civiel Remco Verloop bij elk vrijgekomen wissel en dwarsligger kijkt: kan ik dit nog hergebruiken? En indien ja, dan slaat hij het op en regelt hij dat allemaal. Zo verwacht Remco dit jaar zo'n 4.500 dwarsliggers te kunnen hergebruiken. Daarmee bespaart hij bijna 300.000 euro en daarnaast ook nog eens aardig wat CO2.
Dan hebben we het over één bevlogen mens. We moeten er naartoe dat hergebruik voor iedereen de eerste stap wordt. Thuis gooi je spullen die nog goed zijn toch ook niet zomaar weg? Die gaan marktplaats op! Dus laten we dat met spoormateriaal ook doen.
Neem staal bijvoorbeeld. Al ons spoorstaal is verantwoordelijk voor een uitstoot van zo’n 13 kton CO2 per jaar van de in totaal ca. 115 kton CO2 die vrijkomt bij het produceren, verplaatsen, inbouwen, onderhouden en verwijderen van ons spoormateriaal. En het mooie is, spoorstaal is heel hoogwaardig staal! Het heeft prachtige eigenschappen die heel interessant zijn, ook nadat het staal heeft gefunctioneerd als spoorstaaf. Dus zo moeten we dat spoorstaal als het vrijkomt ook behandelen: als hoogwaardig staal met - letterlijk - nog een hoge waarde.
Alleen dan gaat het lukken om die keten te sluiten.
Als ProRailers realiseren we ons dat we een belangrijke sleutel in handen hebben op de lange weg naar klimaatneutraal werken. Samen met de andere opdrachtgevers in Nederland kunnen wij een voorbeeldrol spelen. Als wij duurzaamheid serieus nemen, dan volgt de rest.
Dat geeft ons veel verantwoordelijkheid. Niet alleen voor toekomstige generaties, maar ook voor aannemers, ingenieursbureau’s en andere partijen die betrokken zijn bij de spoorsector. Het ecosysteem gaat de komende tientallen jaren volledig op zijn kop, en wij zullen daar heel voorzichtig mee om moeten gaan. Tegelijkertijd zijn wij het die die verandering moeten forceren, maar dan wel samen met die markt.