Veilig goederenvervoer : Druppellekkages

Ketelwagens en tankcontainers

Vloeibare gevaarlijke stoffen die per spoor vervoerd worden, zitten in een ketelwagen of een tankcontainer. Aan de binnenkant van de tank bevindt zich een afsluiter, met daaraan een buisleiding. Ook aan de uiteinden van de buisleiding zitten afsluiters. Op deze afsluiters zit een stofdop om vervuiling te voorkomen. Je kunt de afsluiters vergelijken met kranen. Soms komt het voor dat zo’n kraan drupt. Dat kan omdat de kraan niet goed is dichtgedraaid. Of er is sprake van een defect: roestvorming of een kapotte ‘pakking’ bijvoorbeeld. In deze gevallen kunnen er kleine beetjes gevaarlijke stof in de buisleiding terechtkomen, die vervolgens door de stofdop naar buiten kunnen druppelen. 

Ook bij het laden of lossen op chemisch bedrijventerreinen kan er wat van de gevaarlijke stof in de buisleiding achterblijven. En staat zo’n wagen in de zon? Dan is het mogelijk dat door de warmte de druk in de leiding hoger wordt. Met als gevolg dat het product door de stofdop lekt.

Regels en rollen

Wagens die gevaarlijke stoffen vervoeren, worden streng gecontroleerd. Die controles staan beschreven in het zogenoemde RID. Dit is een internationaal EU-verdrag, dat ook onderdeel is van de Nederlandse wet voor vervoer gevaarlijke stoffen. In het RID staan de rollen van alle veiligheidsverantwoordelijken beschreven. Denk aan de verlader, de vervoerder, de exploitant, de afzender, de geadresseerde en de infrastructuurbeheerder. Daarnaast staan er veel regels in waaraan ketelwagens en tankcontainers moeten voldoen: van het type ketel en de wandbekleding, tot aan de onderhoudseisen en revisies.

Strenge controles

De eerste controle van de wagen wordt uitgevoerd door de verlader. Die checkt bij binnenkomst de wagen op beschadigingen en (mogelijke) lekkages. Vervolgens laadt of lost hij de wagen, en draait de afsluiters dicht. Daarna controleert de verlader of de afsluiters niet lekken.

Vervolgens wordt de wagen opgehaald door de vervoerder. En ook die kijkt de wagen na. Door middel van een visuele controle stelt de vervoerder voor vertrek vast dat de wagen geen zichtbare gebreken vertoont. Ofwel: dat er dus geen sprake is van lekkages, scheuren of ontbrekende onderdelen. Hierna rijdt de vervoerder naar een emplacement. En ook vóór vertrek van een trein vanaf het emplacement worden de wagens nog gecheckt. Ditmaal door een zogenoemde wagencontroleur, die een technische controle uitvoert en nagaat of alle remmen werken.

Naar z’n bestemming

Vervolgens rijdt de trein naar zijn volgende bestemming. Dat kan in één keer zijn van bijvoorbeeld Botlek naar Chemelot. In dat geval wordt de trein onderweg niet meer gecontroleerd. Het kan ook zijn dat het vervoer betreft. In dat geval komt de wagen aan op rangeerterrein Kijfhoek, waar bij aankomst ook een controle plaatsvindt. Na worden wagens opnieuw geformeerd tot een trein. Na koppeling van een locomotief aan deze trein, wordt er weer een check uitgevoerd. De laatste controle doet de verlader, als de trein op zijn eindbestemming arriveert.

Heel soms komt het voor dat een druppellekkage onderweg ontdekt wordt. Dat kan als een sterk geurend product vervoerd wordt, en iemand die geur opmerkt. Een conducteur op een perron bijvoorbeeld, of een omwonende van het spoor. In dat geval zet de machinist, na overleg met ProRail Verkeersleiding, zijn trein stil en onderzoekt hij wat er aan de hand is.

Een druppellekkage, en dan?

Is er sprake van een druppellekkage? Dan wordt dat aan ProRail gemeld via de Meldkamer Spoor. Die informeert vervolgens de brandweer en de Incidentenbestrijding van ProRail (ICB). De brandweer of ICB gaat naar de wagen met de druppellekkage toe. Dat doen ze in speciale pakken om ervoor te zorgen dat ze niet in aanraking komen met de gevaarlijke stof. Zij controleren de stofdop, de afsluiter en de buisleiding.

Gaat het om een gevaarlijke stof en blijkt dat de afsluiter niet goed gesloten was? Dan draaien ze alles vast en gaat de wagen weer het reguliere proces in. Bij een defect plaatsen ze een tijdelijke maatregel. Bijvoorbeeld een buisleiding-plug of een lekzak. Daarna wordt, in overleg met ILT, bepaald wat er met de wagen moet gebeuren. Over het algemeen zal een beladen wagen eerst gelost worden en dan vertrekken naar een reinigingsbedrijf. Na de reiniging wordt onderzoek gedaan naar de oorzaak van de lekkage.

Vrijwel alle druppellekkages worden geconstateerd op emplacementen waar een vertrekcontrole plaatsvindt. Dit zijn emplacementen die in een industriële omgeving liggen. Daar zijn geen omwonenden.  

De rol van ProRail

ProRail heeft geen officiële verplichtingen met betrekking tot druppellekkages. De lekkage wordt bij ons gemeld en wij informeren vervolgens de brandweer. In het RID staat voor de infrabeheerder één regel: wij moeten ten allen tijde weten wélke gevaarlijke stoffen wáár vervoerd worden. De vervoerder is verplicht deze informatie aan ons aan te leveren. Zo zorgen we voor veilig goederenvervoer.