Veiligheid : Veilig treinverkeer
Het spoor behoort tot een van de veiligste vormen van vervoer in Nederland. Maar we willen meer: nul vermijdbare ongevallen is ons doel. Toch doen zich soms incidenten voor. Na elk incident stellen wij de vraag: hoe kon dit gebeuren? En wat kunnen we doen om te zorgen dat het niet nog eens gebeurt?
Schakels
Het spoor in Nederland is omgeven met strenge veiligheidsnormen en een veelheid aan maatregelen. Als een van de schakels tekortschiet, vangen andere maatregelen dit op. Het is dus niet zo dat de betrouwbaarheid van het spoor van één schakel afhangt.
Opleiding
Zo moeten het spoor en de treinen in goede staat zijn, moet spoorpersoneel goed zijn opgeleid en plannen we treinen met voldoende afstand tot elkaar in. Seinen geven aan of treinen mogen doorrijden, moeten remmen of stilstaan. Machinisten en treindienstleiders zorgen daarbij samen voor een veilige treinenloop.
Technische vangnetten
Daarnaast zijn er technische vangnetten die ingrijpen als het mis dreigt te gaan. Zo is er een systeem dat de trein stilzet als deze te hard rijdt of met hoge snelheid door rood gaat: automatische treinbeïnvloeding (ATB). Daarnaast zijn er vangnetten zoals het bewaken van het remgedrag van een trein of het op automatisch op rood gaan van andere seinen bij een risicovolle situatie.
Leren van incidenten
Maar minstens zo belangrijk is dat we willen leren van incidenten. Alleen dan maken we het spoor steeds veiliger. Om dat te bereiken onderzoekt ProRail standaard elk veiligheidsincident. We willen direct weten of er aanvullende maatregelen nodig zijn om de veiligheid te vergroten. Als er aanleiding toe is, wordt een diepgravend onderzoek ingesteld.
Veiligheidssystemen
Naar aanleiding van veiligheidsonderzoeken hebben we al diverse aanpassingen gedaan. Een hiervan is het aanbrengen van een extra vangnet in het spoor en in de treinen. Wanneer treinen een rood sein passeren als ze langzamer dan 40 km per uur rijden, worden ze tot stoppen gedwongen door een uitbreiding van het ATB-systeem.
Samen risico’s afwegen
In de veiligheidswereld wordt geredeneerd vanuit een internationale standaard: ALARP. Deze afkorting staat voor 'as low as reasonably possible', zo laag als redelijkerwijs mogelijk.
Ofwel: daar waar redelijkerwijs maatregelen genomen kunnen worden die het risico op veiligheidsincidenten verkleinen, moeten deze worden uitgevoerd. De keuze om in veiligheid te investeren is daarmee altijd een afweging tussen de behoefte om risico’s te beperken enerzijds, en de benodigde inspanning en beschikbare middelen anderzijds. En ook: wie bepaalt wat redelijkerwijs mogelijk is? Dat doen alle partijen samen: ProRail, vervoerders, aannemers en de overheid.
Alert op risico's
Wij zijn constant alert op risico's op het spoor. En proberen om onveilige situaties te voorkomen. De veiligheid rond overwegen – waar de trein en het wegverkeer elkaar kruisen – heeft onze speciale aandacht. Maar bijvoorbeeld ook vervoer van gevaarlijke stoffen. Dat laatste gebeurt vooral 's nachts en zo min mogelijk door drukbevolkte gebieden. Zo verminderen we de risico's.
Hulpverlening bij ongevallen
Gebeurt er toch een incident op het spoor? Dan komt dat standaard binnen bij het Operationeel Controle Centrum Rail (OCCR). Bij grotere incidenten komt er direct een algemeen leider van ProRail naar de plek van het incident.
Samen met het OCCR neemt de algemeen leider de regie in handen. Hij of zij zorgt voor communicatie met brandweer, politie en ambulance, voor vervoer voor gestrande reizigers en voor een zo snel mogelijk herstel van de dienstregeling. Per jaar zijn er circa 6.000 incidenten op het spoor. Bekijk ook het handboek Incidentmanagement Rail (pdf).
Toekomst
Samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en met vervoerders werken we toe naar een nieuw treinbeveiligingssysteem in Nederland. Dit is het European Rail Traffic Management System (ERTMS). De kans dat er incidenten plaatsvinden wordt daarmee nog kleiner. En vooruitlopend daarop investeren we bijvoorbeeld ook in een alarmsysteem dat machinist en treindienstleider waarschuwt wanneer een trein door een rood sein rijdt.
Oefenen
Maar wat we ook doen en hoe goed we het ook proberen te berekenen, het kan altijd mis gaan. Daarom oefenen calamiteitenteams voor het spoor regelmatig met andere hulpverleners. Zo proberen we de gevolgen van een ongeval zo veel als mogelijk te beperken. Honderd procent veiligheid bestaat niet. Wel een honderd procent inzet om het zo veilig mogelijk te maken.