Duurzaam pionieren in Arnhem

Hergebruik materialen

ProRail vernieuwt jaarlijks veel spoorinfrastructuur. Onze doelstelling is om in 2030 volledig circulair te werken. Het hergebruik van spoormaterialen helpt daarbij. In Arnhem werken we hard aan deze ambitie. Hier is 90 procent van alle spoormaterialen hergebruikt. Dit betekent dat, waar mogelijk, onze bestaande en herbruikbare voorraden van spoormaterialen benut zijn. Wissels zijn dus opgeknapt in plaats van vernieuwd.

Uitgangspunten

Bij aanvang kende het project twee uitgangspunten: de aannemer maximale ruimte geven voor hergebruik van materialen en het spooremplacement inrichten tot een ecologisch emplacement.

De spoorvernieuwing in Arnhem is als volgt aangepakt: zo'n 1200 meter spoor is gesaneerd en circa 1300 ton ballastgrind werd gezeefd en hergebruikt. Ook vernieuwden we zo'n 1700 meter spoor met herbruikbare dwarsliggers en spoorstaven. Ook bijzonder: geen van de bestaande 13 wissels zijn vernieuwd. Ze zijn vervangen door wissels afkomstig uit andere steden óf door de samenstelling van bruikbare wisseldelen.

Natuur versterkt

Naast hergebruik van spoormaterialen wordt ook de natuur in de omgeving van het emplacement in het voorjaar van 2023 versterkt. Zo’n 2700 bomen verrijzen, zoals lijsterbes, grove den, haagbeuk en ruwe berk. De samenstelling van deze bomen is afgestemd op de lokale ondergrond. Ook wordt 14.000 m² van het terrein ingezaaid met een bloemrijk mengsel. Daarnaast plaatsen we bijenhotels, een egelsuite, vleermuizenkasten en een verblijf voor marters.

Oude zekerheden loslaten

Aan een dergelijk duurzaam en circulair project gaat een creatief proces vooraf. Dit proces is nodig om tot vernieuwende en impactvolle maatregelen te komen, zónder dat het ten koste gaat van de eisen ten aanzien van tijd, kwaliteit en veiligheid. “Maar dit is in de praktijk best ingewikkeld”, zegt projectmanager Rudi van der Borgt.

Rudi: “Ik merkte bij de start van het project nog wat aarzeling om mij heen om duurzame ambities in te brengen in een project. Van nieuwe wissels bijvoorbeeld weet je zeker dat ze aan alle gestelde eisen en normen voldoen. Dat weet je van hergebruikte wissels niet op voorhand. Het kan dan ingewikkeld worden om die normen los te laten en dat is begrijpelijk. Maar je moet ergens beginnen.”

Gebruik maken van voorraden

Hij vervolgt: “Ik vind het gaaf dat we zo’n hoog percentage spoormateriaal hebben hergebruikt. In de aanbesteding hebben we hergebruik zoveel mogelijk toegestaan, en bestaande ProRail-voorraden ter beschikking gesteld. Michiel Hutman, Rail Systems Engineer bij ProRail, heeft dat heel mooi in het aanbestedingsdossier opgenomen. Prachtig om te zien dat aannemer VolkerRail hier vol gebruik van heeft gemaakt.”

“En doordat we enkele sporen opruimden, ontstond er zelfs extra ruimte om groen te creëren en de omgeving ook op dat vlak duurzamer achter te laten. Dit draagt positief bij aan een beter leefklimaat voor de directe omgeving en voor de lokale flora en fauna. Dat dit ‘vergroenen’ dan ook gelukt is, daar word ik echt wel blij van.”

Groot voordeel

Om de werkzaamheden aan het Arnhemse spooremplacement uit te voeren, waren treinvrije periodes (TVP’s) nodig. “In de spoorwereld hebben we daar een formeel proces voor”, stelt Rudi. “Maar op opstelterreinen is vaak meer mogelijk dan je via het formele proces kunt vragen en van vervoerders kunt krijgen.

Bouwmanager Jos Satony besprak ter plaatse de werkzaamheden en de uitvoeringswijze met de aannemer en de vervoerder. Zo ontstond er een veel effectiever en beter TVP-plan. Geen losstaande TVP’s maar één aaneengesloten periode. Hierdoor kon de aannemer het meeste werk overdag uitvoeren. Voor de omgeving en de aannemer een groot voordeel. Ook daar werden we erg blij van!”

Milieuwinst

Circulair werken is een belangrijk onderdeel van de duurzaamheidsambitie van ProRail. We werken hard om onze gezamenlijke doelstelling van maximale duurzaamheid en circulariteit te behalen. En dat betekent dat we bij groot spooronderhoud niet meer klakkeloos overal nieuwe sporen en wissels neerleggen.

Waar het kan wijken we af van bestaande normen en richtlijnen. Met de aannemer en alle relevante stakeholders ontdekken we wat we nodig hebben, wat haalbaar is en of de duurzaamheidswinst opweegt tegen de nadelen.

Het uitgangspunt blijft een veilig en betrouwbaar spoor. Maar we voorkomen dus ook dat we spullen weggooien die we kunnen hergebruiken. Dat opent ook deuren voor nieuwe, duurzame werkmethoden bij onze aannemers. Want alleen zo behalen we maximale milieuwinst. Hier lees je meer over CO2-reductie door hergebruik van spoormaterialen.