Forse CO2-reductie door circulaire bovenbouw­vernieuwing

Creatief proces

Als we de BBV duurzamer doen, kan het hard gaan met de CO2-reductie want ProRail vernieuwt jaarlijks heel veel spoorinfrastructuur. Om een duurzame en circulaire BBV te bereiken, is een creatief proces nodig om tot vernieuwende en impactvolle maatregelen te komen zonder dat het ten koste gaat van de eisen van tijd, kwaliteit en veiligheid.

Dat het kan, bewijst het bevlogen projectteam van ProRail en VolkerRail onder leiding van projectmanager Robert-Jan Arts. “De sleutel van het succes: vertrouwen, openheid, eerlijkheid en gewoon doen! In Zeeland verwachten we een duurzaamheidswinst van meer dan 60 procent door circulaire maatregelen zoals hergebruik van materialen, optimalisering van de levensduur en toepassing van minder en alternatieve materialen. Ter vergelijking, het staat gelijk aan de jaarlijkse CO2-uitstoot van 216 huishoudens.”

Circulair spoor

ProRail gaat in een bovenbouwvernieuwingsproject in Zeeland en West-Brabant, bij Moerdijk, Roosendaal, Sloe en Terneuzen aan de slag met circulair spoor door onder meer grootschalig hergebruik van materialen. “We hebben het project in Zeeland samen met VolkerRail en adviesbureau Turntoo voorbereid met de ambitie samen een nieuwe standaard te ontwikkelen”, vertelt Robert-Jan.

“We hebben laten zien dat we circulariteit en duurzaamheid belangrijk vinden en concreet willen maken. Dat werkte aanstekelijk bij alle betrokken partijen.” Ook de directie van ProRail onderschrijft het belang van een circulaire BBV, zoals directielid Ans Rietstra in een korte videoboodschap uitlegt.

Milieuwinst

Het komende jaar gaan we zien of de realiteit net zo gunstig is als er is berekend. “We doen er met z’n allen alles aan om onze gezamenlijke doelstelling van maximale duurzaamheid en circulariteit voor dit project te behalen. We verwachten een milieuwinst van ruim 4300 ton CO2.” De grootste winst zit in hergebruik van dwarsliggers (ruim 35 procent) en spoorstaven (ruim 30 procent) en hergebruik van ijzerwerk van wissels (15 procent).

Het Icoonproject in Zeeland maakt circulaire maatregelen voor ProRailprojecten makkelijker doordat ook de relevante richtlijnen en werkprocessen voor het toepassen van herbruikbare materialen worden aangepast. Na de realisatie wordt de daadwerkelijke impact gemeten. De pilot is daarmee een belangrijke stap naar de situatie waarin circulariteit de norm is.

Verweven in de werkmethode

Het project gaat over het toepassen van circulaire maatregelen op vier verschillende locaties. Maar het projectteam heeft een hoger doel voor ogen. Robert-Jan “We proberen een nieuwe standaard te ontwikkelen waardoor hergebruik straks niet meer bijzonder is, maar verweven in onze werkmethode. Daarvoor is het nodig dat we bestaande uitgangspunten en normen loslaten. Het is nu al mogelijk om dispensatie te krijgen als je wilt afwijken van bepaalde normen. Dat willen we niet alleen voor ons eigen project maar ook voor toekomstige projecten kunnen regelen. Dan hoeven zij die zoektocht niet nog een keer over te doen.”

Oude zekerheden loslaten

Dat is niet alleen een nobel doel, het is ook hard nodig wil ProRail zijn doelstelling halen om in 2030 volledig circulair te werken. Het team heeft er alle vertrouwen in dat dat gaat lukken, al merkte Robert-Jan ook dat verandering niet altijd makkelijk is.

“Van nieuwe wissels weet je zeker dat ze alle gestelde eisen voldoen. Dat geldt niet per se voor een hergebruikt wissel. We moeten dus oude zekerheden loslaten en kijken wat er mogelijk en acceptabel is. Omdat dat zo wezenlijk anders is dan normale vernieuwingsprojecten is de organisatie en de regelgeving daar niet op ingericht. Het kan dan lastig zijn om die normen los te laten. En dat is begrijpelijk.”

In gesprek

Het projectteam is dan ook vanaf het begin in gesprek met de mensen die over de normen gaan. “In het begin was er weerstand omdat wij zelf vanuit het project veel dingen nog niet wisten, zoals hoeveel een spoorstaaf afgesleten mag zijn om nog hergebruikt te kunnen worden. Je kunt dan degenen die over de normen gaan niet het houvast bieden dat nodig is.”

Om dat te doorbreken ontstond het idee voor een tweefasencontract. In de eerste fase is bepaald waar welke circulaire maatregelen kunnen worden toegepast en dat is uitgewerkt in een business case inclusief duuzaamheidswinst. Deze keuzes vormden de basis voor de realisatiefase.

“Die aanpak leverde een lange lijst op van concrete circulaire en duurzame maatregelen die we kunnen toepassen”, zegt Robert-Jan. Dat heeft het projectteam geholpen om het gesprek over de normen beter te kunnen voeren. Het gesprek wordt concreter verloopt daardoor soepeler. Voor wissel-hergebruik hebben we bijvoorbeeld een overzicht van alle wissels die we moeten vernieuwen, met daarbij een overzicht van plaatsen waar we hergebruikte materialen gaan toepassen. Dan kun je het hebben over wat acceptabel is en wat niet. Want veiligheid staat altijd voorop.”