Het station: een museum waar de trein stopt

De ervaring van snelheid

“Al bij de bouw van de eerste stations was er aandacht voor kunstwerken”, vertelt Eveline Braak, die deel uitmaakt van de kunstcommissie. “En dat is zo gebleven. Met de komst van de trein werd de wereld een stuk groter voor veel mensen. Ook de ervaring van snelheid was iets ongekends. Niet verwonderlijk dus dat veel kunstwerken de ervaring van reizen en snelheid verbeelden. Zo zijn beeldende kunst en stations onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door de jaren heen is er een heel diverse collectie ontstaan met glas-in-loodramen, muurschilderingen, mozaïeken, sculpturen en videokunst.”

Sfeer en diepgang

Volgens Eveline is een station een ideale plek voor kunst. “Je hebt dan echt even de tijd om goed te kijken. Het is net een groot openbaar museum. Kunst maakt de reis aangenamer, markeert een plek, het geeft sfeer en diepgang en gelaagdheid aan de publieke ruimte. Bovendien kan het echt bijdragen aan de uitstraling van een station.”

Diverse kunstcollectie

Toch was tot voor kort geen compleet beeld van welke kunstwerken er bij stations te vinden zijn. Daarom is in 2016 een inventarisatie gestart. Kunsthistoricus Judith Kuipéri heeft hiervoor 145 stations bezocht en 520 schouwingen gedaan, een gigantische klus! In 2019 is de kunstcollectie vastgesteld, waarin ruim 300 kunstwerken zijn opgenomen. Deze is beschreven in het boek Kunst op Nederlandse stations. In het boek staat omschreven welke thema’s er te vinden zijn: spoorambacht, reizen, interactie, herdenken, plek en verbinden. Ook zijn alle kunstwerken terug te vinden op deze handige website van Spoorbeeld.

Nieuwe kunstwerken

Er worden nog altijd nieuwe kunstwerken toegevoegd aan de kunstcollectie, zoals het videokunstwerk ‘Passage’ van Karel van Laere op perron 5/6 van station Amsterdam Sloterdijk en het tegeltableau ‘Golfbrekers’ van Arjan van Helmond.

Kunstcommissie

Vier jaar geleden is de kunstcommissie voor stations opgericht. Deze bestaat uit medewerkers van NS Stations, bureau Spoorbouwmeester, ProRail en een extern adviseur. De commissie adviseert over bestaande en nieuwe kunstwerken. Heb jij een vraag aan de kunstcommissie? Stuur dan een e-mail naar onze collega Eveline Braak.