Hoe 'grootdakbezitter' stations energieneutraal maakt

Wachten is niet slim

“Een energieneutraal station wekt lokaal minstens evenveel stroom op als het verbruikt”, legt Jorien uit. “Die balans heb je niet zomaar; overdag als de zon schijnt, wekken we meer stroom op dan we nodig hebben. We kunnen deze overtollige energie nog niet lokaal opslaan. Terwijl ’s avonds de lampen en roltrappen energie slurpen. Voor die uren kopen we groene stroom in. Misschien kan opslaan over een tijdje wel, maar daarop wachten is niet slim. De urgentie is te hoog; fossiele brandstoffen stoten veel CO₂ uit en de klimaatomslag is een feit. In de afgelopen tien jaar hebben we waar mogelijk (op twaalf stations) zonnepanelen geplaatst.”

Veel dak en weinig schaduw

Om meer stations van zonnepanelen te voorzien, heeft ProRail het programma Zonnepanelen op Transferdaken opgezet, dat sinds een jaar financieel ondersteund wordt door het ministerie van IenW. Jorien: “We kijken eerst naar het dakoppervlak en of er niet te veel schaduw is. Zien we kansen, dan onderzoeken we wat er mogelijk is met de (monumentale) architectuur, de constructie en de energieaansluiting. Pas daarna maken we een businesscase. Het is niet zo van: leg die zonnepanelen maar neer en klaar ben je.”

Het rendement telt

Een station is kansrijk als de investering zich in vijftien jaar terugverdient. Sommige mooi geïntegreerde zonnepanelen vallen af, omdat ze niet genoeg opbrengen. En sommige stations doen we niet, omdat de terugverdientijd te lang is. Jorien: “Dat is helaas zo; het gaat om het rendement. We willen écht bijdragen aan duurzaam energieverbruik en onze middelen op een verantwoorde manier inzetten.” 

Koplopers

Stations waar al een behoorlijk rendement behaald wordt zijn Eindhoven en Zwolle. “In Eindhoven wekken we zestig procent op van wat we verbruiken en in Zwolle veertig. Dat zijn echt de koplopers”, zegt Jorien. “Die stroom gebruiken we bijvoorbeeld voor verlichting, bewegwijzering, camera’s, liften en roltrappen en - als er genoeg is - in de rest van het station, bijvoorbeeld in winkels.” Energieneutraal zijn we nog niet, maar we gaan de goede kant op. Ook door energiebesparende maatregelen bij roltrappen (waardoor ze niet onnodig blijven draaien als niemand er gebruik van maakt), led-licht in plaats van TL en automatische dimmende lampen.”

Klassieke gebouwen

Hoewel een groot aantal stations geschikt is voor standaard zonnepanelen, bestaat er ook een lijstje ‘uitdagende locaties’. Stations waarvan de daken een onhandige vorm of een beeldbepalend karakter hebben. Zoals Den Haag Holland Spoor en Amsterdam Centraal met hun gebogen monumentale kappen.

Sommige mensen vinden zonnepanelen niet passen bij zulke klassieke gebouwen en Jorien, opgeleid als industrieel ontwerper, begrijpt dat best. “Daarom beoordelen we elk station apart. En áls we besluiten panelen te plaatsen, dan kijken we hoe dat zo mooi en verantwoord mogelijk kan. Bijvoorbeeld door ze iets verder van de dakrand af te leggen, zodat ze je ze niet ziet. Of we laten ze meelopen met de vorm van het dak. Dan kan het karakter zelfs versterkt worden.” 

Duurzame mobiliteit

Bij ProRail kijken we altijd vooruit. Om mensen, steden en bedrijven op een duurzame manier en innovatieve oplossingen met elkaar te blijven verbinden. Wil jij hieraan meewerken? Kijk eens op werkenbijprorail.nl. Jorien Maltha is deze week ook te volgen via het Instagramaccount van ProRail.