Houten loopbrug voor station Zwolle

Opgetilde straat

ProRail heeft de keuze voor de houten brug gestimuleerd met een subsidie vanuit het Programma klimaatneutrale en circulaire infraprojecten (KCI). Vooraf heeft ProRail contact gehad met aannemers en andere marktpartijen om te weten hoe zij denken over het bouwen van een houten brug. Op 10 februari, tijdens de week van de circulaire economie geeft ProRail voor professionals van overheden en marktpartijen in de infrasector een workshop over dit voorbeeld van houtbouw rond het spoor.

De brug gaat het stadsdeel achter het station verbinden met het centrum. Bram ’t Mannetje werkt nu ruim een jaar als projectmanager vanuit ProRail aan de realisatie van de Passerelle Zwolle zoals de loopbrug over de sporen is genoemd. Hij vertelt er enthousiast over: “Wat de passerelle zo bijzonder maakt is de houten draagconstructie. Houten bruggen komen in Nederland sowieso weinig voor, maar deze brug is echt uniek omdat hij zo lang en breed is. Met 123 meter lengte en 10 meter in de breedte is het eigenlijk een opgetilde straat.”

Houten draagconstructie

Het idee voor de houten brug kwam oorspronkelijk van een collega die veel op heeft met houtbouw, vertelt Bram. “Hij opperde dat dit bij uitstek een project is om een houten draagconstructie toe te passen. De brug is alleen voor voetgangers dus er hoeft geen zwaar verkeer overheen. En doordat hij over de perrons gaat, krijgt hij relatief veel steunpunten waardoor je geen lange overspanningen hebt. Dit zijn we toen samen met de gemeente Zwolle gaan verkennen.”

Alhoewel ProRail actief betrokken is bij het ontwerp van de brug, ligt de uiteindelijke keuze bij de gemeente Zwolle. “De rolverdeling is zo dat de gemeente het ontwerp maakt en ProRail het uitvoert”, licht Bram toe. “Vanuit onze rol kunnen wij alleen eisen stellen aan de brug op het gebied van veiligheid en goede berijdbaarheid van het spoor. We mogen dus geen duurzaamheidseisen stellen, maar de gemeente was wel positief over het idee.”

Subsidie maakt keuze makkelijker

Om de – duurdere en ook spannende – keuze voor de houten brug te stimuleren vroeg Bram bij het programma KCI van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een subsidie aan, die werd toegekend. “De gemeente kiest natuurlijk ook het liefst voor een duurzame brug en deze subsidie van 1 miljoen euro maakt het  makkelijker om voor deze duurzame optie te kiezen.”

Om de duurzaam van de houten brug ten opzichte van een ‘gewone’ brug te kunnen berekenen werd een vergelijkbaar ontwerp gemaakt voor een stalen brug. “Toen we de twee ontwerpen met elkaar vergelijken kwam de milieubelasting voor de houten brug 59 procent lager uit dat die van de stalen brug. In het uiteindelijk ontwerp is dat zelfs 74 procent minder. De CO2-uitstoot was eerst 61 procent lager en in het uiteindelijke ontwerp boven de 70 procent.”

De grote winst in het ontwerp is volgens Bram dat de betonnen afdeklaag die aanvankelijk de houtconstructie af zou schermen is vervangen door dakbedekkingsmateriaal waar veel minder van nodig is. “Wat ook mooi is: we gebruiken vurenhout. Dat is laagwaardig hout dat normaal gesproken een korte levensduur heeft. Maar doordat we het afsluiten, zodat het niet in contact komt met water, wordt de levensduur veel langer. We verwachten een levensduur van 80 tot 100 jaar, waar vurenhout normaal 15 jaar meegaat. Het afsluiten van het hout voor water is dus een belangrijke ontwerp-eis.”

Houtprijs grote factor

Tot nu toe verloopt het project voorspoedig en zijn er nauwelijks beren op de weg. “Maar”, zegt Bram, “Het spannendste komt nog, als we de brug gaan aanbesteden en realiseren. We hebben nu een ontwerp waar we erg enthousiast over zijn en we hebben veel zaken goed uitgezocht in het voortraject. In een online sessie hebben we internationale houtleveranciers laten kennismaken met onze spooraannemers.”

“Daarop hebben we enthousiaste reacties ontvangen. Wat ook spannend is: dat de houtprijzen na de coronacrisis enorm zijn gestegen. Als je 1200 kub hout nodig hebt, is de houtprijs natuurlijk een grote factor in je project. Ik heb erg veel vertrouwen in het project, maar pas als het helemaal gerealiseerd is kan ik echt vertellen hoe het was. Er zullen ongetwijfeld ook dingen anders gaan dan we nu bedacht hebben.”

Waarom hout?

Er is veel onbekendheid met de technische capaciteiten van hout, levensduur, (onderhouds-) kosten en brandveiligheid. Wouter Kolijn, vertelt namens ProRail, met Niels Munnik (gemeente Zwolle) tijdens de Week van de Circulaire Economie over houtbouw: “Je kan houten bruggen bouwen die ongeveer gelijke bouwkosten hebben en vergelijkbaar zijn in onderhoud en beheer als stalen of betonnen bruggen. Als je slim ontwerpt, kan het ook nog eens heel lang mee. Hout is duurzaam, slaat CO2 op en is herbruikbaar.”

“Op basis van bewezen ontwerpprincipes zijn inmiddels dragende houtconstructies geplaatst over het spoor in onder andere Delfzijl en Assen. In mijn beleving zou je je dus niet moeten afvragen ‘waarom hout’, maar zou je je juist moeten verantwoorden waarom je nog beton en staal gebruikt.”