Punctualiteit reizigersvervoer blijft achter

Punctualiteit in het reizigersvervoer 

Elke dag rijden duizenden treinen over de ruim zevenduizend kilometer spoor. ProRail en vervoerders zijn 24/7 bezig om het treinverkeer met passie en kunde in goede banen te leiden. Het afgelopen decennium lukte dat met een hele hoge punctualiteit. Een topprestatie, die we alleen kunnen realiseren als alles perfect op elkaar is afgestemd: het spoor, de treinen, het personeel en de werkzaamheden. Dit luistert nauw. Het is continu werken aan het juiste evenwicht. 

Grote incidenten hebben tijdens een bepaalde periode veel impact op de punctualiteit. Het gaat dan vaak om opvallende gebeurtenissen, bijvoorbeeld de ontsporing bij Voorschoten of storm Ciarán. Ook zijn er factoren die de punctualiteit gedurende langere tijd onder druk zetten, maar op het moment zelf minder zichtbaar zijn. Denk hierbij aan een verstoring in de dienstregeling door tijdelijke snelheidsbeperkingen (TSB), meer geplande werkzaamheden of tekorten aan materieel en onderhoudsmonteurs van treinen.

Terugblik 

Het achterblijven van de punctualiteitscijfers heeft drie hoofdoorzaken:

1. Bij defecten aan het spoor rijden we als de veiligheid dit toelaat met een TSB
   Het oplossen van een defect kost vaak veel tijd. Daarom laten we op zo’n moment de treinen met een TSB rijden. Het defect wordt dan op een later moment gerepareerd, maar de treinen kunnen wel blijven rijden. Voor de reiziger levert dit de minste hinder op. Dit gebeurt nu bijvoorbeeld op de hogesnelheidslijn (HSL) bij Rijpwetering. Het hele jaar rijden we hier met een TSB door een constructiefout in een viaduct. Hierdoor rijden we met 80 kilometer per uur in plaats van 160 kilometer per uur voor binnenlands treinverkeer. Dit gaat ten koste van de bufferruimte. De bufferruimte is de ruimte in de dienstregeling om incidenten en afwijkingen op te vangen, waardoor we vertragingen kunnen voorkomen. 
   
   
2. Er rijden minder en kortere treinen
   NS heeft een tekort aan onderhoudsmonteurs, waardoor reparaties en onderhoud van treinen langer duren. De achterstand bij onderhoud stapelde zich hierdoor in het najaar op. Gevolg is dat er kortere en minder treinen rijden. Dit leidt tot volle treinen, waardoor het in- en uitstappen van reizigers vaak langer duurt dan in de dienstregeling is voorzien. Ook dit gaat ten koste van de bufferruimte. Dit alles heeft ook veel invloed op de zitplaatskans in treinen. 
   
   
3. Werkzaamheden aan de Duitse zijde van de Betuweroute
   Tijdens deze werkzaamheden rijden goederentreinen niet via de Betuweroute, maar vooral via de Brabantroute naar Duitsland. Daar rijden ook reizigerstreinen. Hierdoor is er op de Brabantroute minder bufferruimte. 

Tweede helft 2023 blijft achter 

De eerste helft van het jaar speelde er naast de hoofdoorzaken er nog andere factoren, zoals de grote verstoring bij de verkeersleidingspost in Amsterdam en het treinongeval bij Voorschoten. Toch viel de impact op de jaarcijfers mee. 

In de tweede helft van 2023 ging het minder goed. We halen niet het niveau dat de reizigers van ons gewend zijn en daar zijn we niet blij mee. Naast de hoofdoorzaken zijn er nog drie factoren die impact hebben op de punctualiteit.  

• Door geplande werkzaamheden bij Schiphol en Rotterdam waren er minder sporen beschikbaar. Er werd met een aangepaste dienstregeling gereden, omdat dit de minste hinder voor de reiziger opleverde.  
• Door deze aangepaste dienstregeling werd de impact van de al aanwezige TSB bij Rijpwetering op de HSL versterkt. Dit samen zorgde voor veel minder bufferruimte in de dienstregeling. 
• Een klassieke: de drukte na schoolvakanties en moes van herfstbladeren op het spoor. 

Zoveel mogelijk treinen laten rijden 

Als spoorsector komen we steeds meer in een spagaat. We sturen er altijd op om zoveel mogelijk treinen te laten rijden, ook wanneer deze eigenlijk te kort zijn. Dit omdat we reizigers altijd zo veel mogelijk op hun bestemming willen brengen. Maar kortere treinen leiden vaak tot vollere treinen. Het in- en uitstappen van reizigers duurt hierdoor vaak langer dan in de dienstregeling is voorzien. Dit gaat weer ten koste van de bufferruimte in de dienstregeling.  

Doorkijk 2024 

Ook volgend jaar zullen onder andere TSB, werkzaamheden en kortere treinen een rol blijven spelen. Dit zal helaas opnieuw leiden tot minder bufferruimte in de dienstregeling. Zo beginnen in november 2024 de 80-weekse werkzaamheden aan het Duitse deel van de Betuweroute. Goederentreinen rijden in deze periode met name via de Brabantroute naar Duitsland. Hierdoor raakt de bufferruimte uit de dienstregeling.  

Daarnaast zijn er in 2024 weer werkzaamheden bij Rotterdam en Schiphol. En omdat de oplossing naar de constructiefout aan het HSL-viaduct bij Rijpwetering ingewikkeld is en veel tijd kost, zal de TSB tussen Schiphol en Rotterdam voorlopig blijven gelden. Ook gaan we er van uit dat dassen en bevers onder de sporen blijven graven. En door klimaatverandering kan extreme regen (zoals bijvoorbeeld de spoorverzakkingen in Zeeland afgelopen weken) of hitte de prestatie van de infrastructuur sterk beïnvloeden.  

Verbeteren van de punctualiteit  

Ondanks alle uitdagingen, werken we er hard aan om de punctualiteit op verschillende manieren te verbeteren. Zo voeren we voorafgaand aan de 80-weekse werkzaamheden van de Betuweroute extra werkzaamheden uit op de Nederlandse omleidingsroutes. Hierdoor hoeven we tijdens deze 80 weken minder tot geen werkzaamheden uit te voeren op deze routes. Zo zorgen we ervoor dat de omleidingsroutes meer bufferruimte overhouden in de dienstregeling.  

Daarnaast zorgen extra verkeersleiders op de post Eindhoven voor een betere bezetting. Hierdoor kunnen we continu sneller en beter inspelen op de actuele situatie op het spoor.